Od października 2021 roku na podstawie nowelizacji regulacji ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu na organizacje pozarządowe został nałożony obowiązek wpisu do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Regulacje dotyczą także fundacji. CRBR jest systemem zawierającym informacje o beneficjentach rzeczywistych tzn. osobach sprawujących bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad podmiotami wymienionymi w ustawie.
Aktualnie podmioty zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym po 31 października 2021 r. mają obowiązek dokonania wpisu w terminie 14 dni od dnia wpisu, a także aktualizowania danych w ciągu 14 dni od zaistnienia zmiany. W dniu 10 listopada 2022 r. wydłużone zostały terminy na pierwsze i kolejne zgłoszenia do CRBR. Wcześniej było na to 7 dni, a od 10 listopada 2022 r. jest 14 dni. Do biegu wskazanych terminów nie są wliczane soboty, dni ustawowo wolne od pracy, a także okresy awarii lub zakłóceń funkcjonowania systemu obsługującego rejestr.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych powstał w celu zidentyfikowania osób sprawujących kontrolę nad wskazanymi podmiotami gospodarczymi. Jest on prowadzony publicznie i jawnie, w sposób elektroniczny przez Ministra Finansów. Zawiera on beneficjentów rzeczywistych, a nadrzędnym zamysłem istnienia CRBR jest gwarancja przeciwdziałania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Rejestr dotyczy wszystkich spółek prawa handlowego, które podlegają obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, europejskich zgrupowań interesów gospodarczych, spółek europejskich, spółdzielni (w tym spółdzielni mieszkaniowych), spółdzielni europejskich, stowarzyszeń podlegających wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, fundacji, trustów (w rozumieniu ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu), których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce lub nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Polski, w imieniu lub na rzecz trustu.
Podmiot zobowiązany do dokonania zgłoszenia do rejestru, określony w art. 58 ustawy, zgłasza do CRBR informacje o każdym beneficjencie rzeczywistym ustalonym na podstawie definicji, o której mowa w art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy. Ustawowa definicja stanowi katalog otwarty, a wyliczenie potencjalnych BR zawarte w tym przepisie ma charakter przykładowy. Zgodnie z ustawą za beneficjenta rozumie się każdą osobę fizyczną sprawującą bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub każdą osobę fizyczną, w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub jest przeprowadzana transakcja okazjonalna.
Beneficjent rzeczywisty posiada uprawnienia, dzięki którym dysponuje możliwością wpływania na czynności albo działania podejmowane przez podmiot. W spółkach kapitałowych są to udziałowcy albo akcjonariusze posiadający prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji w danej spółce, osoby dysponujące więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym spółki, także jako zastawnicy albo użytkownicy lub na podstawie porozumień z innymi osobami uprawnionymi do głosu, a także osoby sprawujące kontrolę nad spółką lub spółkami, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji. W sytuacji, w której są trudności w określeniu beneficjenta, do rejestru powinno się zgłosić osobę zajmującą wyższe stanowisko kierownicze, przykładowo członka zarządu.
W fundacjach beneficjentami rzeczywistymi, którzy podlegają obowiązkowi wpisu do CRBR, są fundatorzy, inne osoby sprawujące kontrolę nad fundacją, inwestorzy. Beneficjentami rzeczywistymi w stowarzyszeniu rejestrowym, którzy podlegają obowiązkowi wpisu do CRBR, są osoby zajmujące wyższe stanowiska kierownicze, czyli członkowie zarządu. Zatem odnosząc się do fundacji należy stwierdzić, że wpisane powinny zostać m.in. wszystkie osoby wchodzące w skład zarządu. Z takim rozumieniem przepisów zgadza się Zespół CRBR działający przy Ministerstwie Finansów. Jednakże, zgodnie z jego wskazaniami, to podmiot samodzielnie powinien ocenić i przeanalizować stan faktyczny, opierając się na postanowieniach statutu, w szczególności dotyczących uprawnień poszczególnych organów fundacji. Czasem zdarzy się, że także fundatora uznamy za beneficjenta. Zależy to od tego czy rola fundatora kończy się na ustanowieniu fundacji w akcie notarialnym, czy będzie miał przyznane statutowo kompetencje oraz wpływ na faktyczne działanie fundacji np. poprzez dokonywanie zmian w statucie, powoływanie i odwoływanie członków innych organów wewnętrznych czy decydowanie o likwidacji podmiotu. Jeżeli uprawnienia zostały przewidziane dla członków organu nadzoru np. rady fundacji, to oni także mogą zostać uznani za beneficjentów.
Zgłoszenia do CRBR może wykonać osoba uprawniona do reprezentacji, na podstawie zasad reprezentacji ustalonych w danym podmiocie. Za niedokonanie zgłoszenia bądź podanie nieprawidłowych danych może wiązać się z konsekwencją nałożenia kary pieniężnej do wysokości 1 miliona złotych. Zgłoszenie jest dokonywane w formie elektronicznej na stronie internetowej CRBR.
Autor:
radca prawny Anna Jaworska
telefon: 666 911 333
