Nieleczone choroby układu moczowo-płciowego mogą powodować wiele zdrowotnych powikłań, w tym niepłodność, a w skrajnych przypadkach nawet zagrażać życiu. Warto regularnie wykonywać podstawowe badanie moczu i testy na obecność wybranych patogenów.
Zakażenia układu moczowego (ZUM) to występujące często, przykre i dokuczliwe schorzenie infekcyjne, mogące doprowadzić nawet do stanów zagrażających życiu. Niestety bardzo często przebiegają one cicho i podstępnie, bez żadnych szczególnych objawów. Ze względu na budowę anatomiczną ZUM rozwija się znacznie częściej u kobiet niż mężczyzn. Grupą, u której ryzyko wystąpienia zakażenia jest znacznie większe, są też mężczyźni zmagający się z chorobami prostaty. W praktyce wszystkie zakażenia u mężczyzn są traktowane jako powikłane. Wiąże się to z tym, że długa cewka moczowa u mężczyzn dużo lepiej chroni przed zakażeniami niż cewka moczowa kobiety i w warunkach fizjologicznych bakterie nie są w stanie pokonać tej bariery.
– Rozpoznanie ZUM oparte jest o objawy kliniczne i wyniki badań laboratoryjnych, z uwzględnieniem posiewu moczu, którego dodatni wynik jest decydujący. Wśród objawów klinicznych wymienia się: częstomocz, parcia naglące, ból w okolicy podbrzusza, któremu może towarzyszyć wzrost temperatury ciała. U młodych kobiet (szczególnie przy zakażeniach nawracających) zaleca się dodatkowo różnicowanie z zapaleniem pochwy – mówi dr n. med. Iwona Kozak-Michałowska, Dyrektor ds. Nauki i Rozwoju Synevo i dodaje: Ryzyko zakażenia wzrasta wraz z liczbą zabiegów wykonywanych w obrębie dróg moczowych. Do rozwoju ZUM po jednorazowym wprowadzeniu cewnika do pęcherza moczowego dochodzi u 1-2% pacjentów ambulatoryjnych.
Zakażenia układu moczowego są najczęściej wynikiem kolonizacji bakterii drogą wstępującą, tj. w wyniku zakażenia dolnych odcinków układu moczowego lub dróg rodnych, rzadziej drogą krwiopochodną lub limfatyczną. Czynnikiem etiologicznym u 70-95% chorych jest Escherichia coli, w pozostałych przypadkach mogą to być Staphylococcus saprophyticus (5-10%), Proteus mirabilis, Klebsiela spp, Enterococcus spp.
Do czynników ryzyka zakażeń układu moczowego zalicza się: starszy wiek, zastój moczu, refluks pęcherzowo-moczowodowy, kamicę moczową, cukrzycę, cewnikowanie pęcherza moczowego, instrumentacja w drogach moczowych, leczenie immunosupresyjne.
Diagnostyka laboratoryjna obejmuje: badanie ogólne moczu, posiew moczu z antybiogramem, morfologię krwi obwodowej, OB, białko C-reaktywne CRP, stężenie kreatyniny w surowicy i ocena GFR, inne badania laboratoryjne w zależności od stanu klinicznego pacjenta.
Zakażenia dolnych odcinków dróg moczowych przebiegają zwykle pod postacią
- ostrego zapalenie pęcherza
- ostrego zapalenie cewki moczowej
- zapalenia pochwy, wywołane najczęściej przez Candida spp. lub Trichomonas vaginalis.
U większości chorych na ostre zapalenie pęcherza moczowego i cewki moczowej występuje ropomocz. Brak ropomoczu z dużym prawdopodobieństwem sugeruje inną przyczynę objawów. Ponad 1/3 chorych ma dodatni wynik posiewu moczu wskazujący na znamienną bakteriurię (obecność bakterii w moczu). W diagnostyce niepowikłanego ostrego zapalenia pęcherza moczowego i cewki moczowej nie wykonuje się rutynowo antybiogramu, ponieważ prawie 95% spowodowane jest przez E. coli, bakterię wrażliwą na większość dostępnych antybiotyków i sulfonamidów. W przypadku zapalenia cewki i/lub pochwy lub jeśli istnieją wątpliwości dotyczące prawidłowego rozpoznania, wskazane jest badanie ginekologiczne oraz badanie miednicy mniejszej.
W zakażeniach układu płciowego najczęstszą przyczyną jest infekcja rzęsistkiem pochwowym, Chlamydia trachomatis, Ureaplasmya species, Mycoplasma genitalium i hominis, Candia glabrata, albicans i crusei oraz wirusem opryszczki (HSV I/II). Patogeny te wywołują objawy chorobowe ze strony układu płciowego w postaci pieczenia podczas oddawania moczu, upławów, owrzodzeń lub nietypowych ranek i wysypki na narządach płciowych. Nieleczone infekcje mogą prowadzić do poważnych chorób układu rozrodczego, w tym bezpłodności oraz stanowią znaczne zagrożenia dla zdrowia kobiety w ciąży i prawidłowego rozwoju płodu.
Rzęsistkowica jest zakażeniem przenoszonym drogą płciową wywołanym przez pierwotniaka – rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis), który jest pasożytem dróg moczowo-płciowych zarażającym wyłącznie człowieka. Rzęsistkowica jest najczęściej występującą chorobą przenoszoną drogą płciową, częściej diagnozowaną u kobiet niż u mężczyzn. W Polsce szacuje się, że rzęsistkiem pochwowym jest zarażonych 30-70% kobiet i 10-20% mężczyzn. U części kobiet zarażenie jest bezobjawowe, jednak u większości główną manifestacją choroby są pieniste żółtozielone upławy o nieprzyjemnym zapachu i podrażnienie okolicy narządów płciowych. Mogą się one pojawić w ciągu kilku dni po zarażeniu. Upławom towarzyszyć może ból i pieczenie w okolicy cewki moczowej, a także częste oddawanie moczu z towarzyszącymi dolegliwościami bólowymi. Rzęsistkowica u mężczyzn ma najczęściej przebieg bezobjawowy, czasem może powodować objawy zapalenia cewki moczowej. Głównymi dolegliwościami mogą być ból i pieczenie podczas oddawania moczu, białawy wyciek z cewki moczowej, częste oddawanie moczu.
Chlamydioza to jedna z najczęstszych chorób przenoszonych drogą płciową, do zakażenia dziecka może też dojść podczas porodu od chorej matki. U około 75% kobiet i 50% zakażonych mężczyzn nie występują widoczne objawy. Stanowią oni jednak źródło zakażenia i mogą zarażać przez wiele lat. Objawy infekcji pojawiają się zwykle po 2-4 tygodniach, ale czasami później, nawet po 8 tygodniach. U zakażonych mężczyzn podczas oddawania moczu może wystąpić uczucie pieczenia i swędzenia jako objawy zapalenia cewki moczowej, może też z cewki sączyć się wydzielina. Czasem pojawia się ból jąder, stan zapalny odbytnicy, obrzęk jąder lub ból stawów. U kobiet objawy zakażenia chlamydią są mało specyficzne, występują nietypowe upławy oraz ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, a także krwawienie po stosunku, ból w okolicy podbrzusza, stany zapalne spojówek oraz bolesność stawów, krwawienia z pochwy. W badaniach laboratoryjnych oznacza się miano przeciwciał, antygen lub DNA bakterii. Badanie molekularne na obecność DNA chlamydia trachomatis jest obecnie powszechnie stosowanym standardem. Materiałem do badania u mężczyzn jest próbka porannej porcji moczu, u kobiet mocz lub wymaz z szyjki macicy.
Mycoplasma hominis wywołuje gorączkę połogową, nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej, odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie narządów rodnych, stany gorączkowe i zapalne u noworodków. Zakażenie Ureaplasma urealyticum objawia się gorączką połogową lub nierzeżączkowym zapaleniem cewki moczowej.
Badania należy wykonać, jeśli występują upławy, owrzodzenie narządów płciowych, ból lub pieczenie podczas uprawiania stosunku płciowego. Testy powinny wykonać także osoby nie stosujące prezerwatyw podczas stosunków seksualnych, poddawane kolejnemu leczeniu z powodu stanów zapalnych układu moczowo-płciowego, chcące zweryfikować skuteczność leczenia infekcji, a także kobiety w ciąży lub planujące ciążę.
Laboratoria Medyczne Synevo oferują testy pozwalające wykonać badania na obecność różnych czynników wywołujących zakażenia układu moczowo-płciowego i precyzyjnie zdiagnozować przyczynę infekcji.
Więcej na ten temat: www.synevo.pl
